Podstrony

Szczegóły

Kategoria: Podstrony

Opublikowano: 01 marzec 2023

Szanowni Państwo,

Zgodnie z Zarządzeniem Dyrektora Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego w Warce uprzejmie informujemy, że w dniach 2-3 marca br. (czwartek-piątek) ekspozycje Muzeum oraz kawiarenka będą nieczynne dla zwiedzających. Przepraszamy za niedogodności. Zachęcamy do spacerów po zabytkowym parku, a do odwiedzin ekspozycji stałych i czasowych zapraszamy podczas weekendu 4-5 marca.

Park czynny codziennie w godz. 7.00-21.00.

Zasady zwiedzania obowiązujące poza okresem zagrożenia COVID 19:

• Grupy zorganizowane mogą zwiedzać muzeum tylko z przewodnikiem.
• Za grupę zorganizowaną uważa się minimum 10 osób.
• Ze względu na bezpieczeństwo zbiorów oraz w trosce o zabytki w małych pomieszczeniach, grupa zwiedzająca muzeum może liczyć maksymalnie 25 osób.
• Na ekspozycję zabrania się wnoszenia dużych toreb, plecaków, jedzenia i picia, wprowadzania zwierząt.
• Muzeum świadczy usługi przewodnickie po ekspozycji stałej, wystawach czasowych, zabytkowym parku oraz po Warce. Za oprowadzanie turystów przez przewodnika pobiera opłaty (patrz: zwiedzanie z przewodnikiem)
• Turystom indywidualnym i małym grupom do 18 osób polecamy audioprzewodnik w wersji polsko-angielskiej. Dysponujemy specjalną audio wycieczką dla dzieci.

Szczegóły

Kategoria: Podstrony

Opublikowano: 19 styczeń 2022

Polecamy zwiedzanie pałacu Pułaskich i parku z przewodnikiem.

Turyści indywidualni mogą zwiedzać muzeum samodzielnie (pod nadzorem uprawnionego pracownika) lub w asyście przewodnika muzealnego. Grupy zorganizowane mogą zwiedzać ekspozycję Muzeum wyłącznie w asyście przewodnika muzealnego. Zwiedzanie ekspozycji z przewodnikiem muzealnym trwa około 1 godziny.

Cena za przewodnika muzealnego po pałacu wynosi 70 zł od grupy, po parku 60 zł od grupy. Za przewodnika muzealnego indywidualnego 40 zł. Przewodnik po mieście (do 1,5 godz.) 200 zł.

Szczegóły

Kategoria: Podstrony

Opublikowano: 07 grudzień 2021

„W początkach listopada 1918 r. wieczorem rozległy się strzały karabinowe i młodzież warecka rozbroiła żołnierzy niemieckich, toż jednocześnie uczyniono w całym kraju jakby za danym sygnałem. Ludność na ogół humanitarnie się zachowywała względem swych dręczycieli” – pisał w „Dziejach miasta Warki” ks. Ciemniewski, zakończył się ponad 3-letni okres niemieckiej okupacji miasta.
Dla odrodzonej RP rozpoczynał się niezwykle trudny okres tworzenia struktur państwa na ziemiach złożonych z trzech odmiennych zaborów, okres walki o granice - wschodnią z sowietami, południową w ciężkich bojach powstań śląskich.

Na przełomie wieków Warka była nieco ponad 5-tysięcznym miastem, przed wybuchem I wojny światowej liczba mieszkańców wzrosła do prawie sześciu tysięcy (5940 w 1910 r.). Okres wojny i związane z nią procesy (migracje, zgony) spowodowały drastyczny spadek liczby mieszkańców Warki. Po jej zakończeniu, u progu dwudziestolecia miasto liczyło 4306 mieszkańców (1921 r.). W okresie tym największą grupą wyznaniową byli Żydzi – w 1921 r. stanowili 50,5 procent społeczeństwa (2176 ), na drugim miejscu byli katolicy (1944), pozostali to ewangelicy (175). W mieście znajdowało się 306 budynków. W ciągu kolejnych siedemnastu lat miasto dość dynamicznie powiększyło liczbę ludności. W 1938 r. w Warce żyło 5600 osób. Wśród tej liczby 3222 stanowili katolicy (57,5%), 2173 Żydzi (38,8%), ewangelicy i prawosławni 205 (3,7%). Liczba budynków mieszkalnych wzrosła do 451. W obrębie miasta wytyczonych było 28 ulic. Administracyjnie Warka znalazła się w powiecie grójeckim.
W Warce znajdowała się jedna parafia rzymskokatolicka - Św. Mikołaja Biskupa, do której należały dwa kościoły: farny pw. św. Mikołaja Biskupa i pofranciszkański kościół pw. Matki Bożej Szkaplerznej. Proboszczem parafii był do 1927 r. ks. Marceli Ciemniewski. Do października 1928 r. parafią zarządzał ks. Władysław Plewka-Plewczyński – kompozytor i dyrygent, autor oratoriów, kapelan Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego, po nim proboszczem został ks. dr Adam Duda-Dziewierz.
Żydzi posiadali w Warce swoją gminę wyznaniową. Dominowali wyznawcy ortodoksyjnego chasydyzmu. W mieście posiadali rytualną mykwę (łaźnię) oraz bożnicę, w której gromadzili się w szabas na rytualne modły pod przewodnictwem miejscowego cadyka. W Warce znajdował się cmentarz żydowski - na wzniesieniu nad Pilicą, na zachód od ul. K. Baczyńskiego.

Pierwsze lata funkcjonowania miasta w nowych realiach Rzeczpospolitej były trudne. Borykano się z problemami finansowymi. Skupiono się na organizowaniu życia miasta – powołano władze miejskie, administrację, służbę bezpieczeństwa. Pierwszym burmistrzem miasta został Edward Twardowski. Zastąpił na tym stanowisku Żyda Wermlinga. Żydzi wówczas licznie zasiadali w Radzie Miejskiej (w 1921 r. wśród 15 radnych Żydów było 7). Do 1924 r. stanowisko burmistrza obejmowali m.in.: Witold Smoszewski, Wacław Lisowski. Po jego ustąpieniu Komisarzem Rządu na miasto Warka został mjr Lucjan Samek (1931), którego zastąpił płk Józef Pączkowski (1933, od 1934 r. jako burmistrz). Ostatnim burmistrzem miasta przed wybuchem II wojny światowe, od 1938 r. był Henryk Jan Barkowski. Dużą uwagę władze miasta skupiły na najuboższych mieszkańcach Warki – dla nich na terenie pastwisk miejskich tzw. Ostrówku wydzierżawiono działki przeznaczone pod zabudowę. Powstało tam osiedle domków jednorodzinnych (lokalizacja okazała się mało fortunna, ponieważ jest to teren zalewowy pobliskiej Pilicy). Wareckie ulice otrzymały oświetlenie, prąd popłynął z małej elektrowni przy młynie Kosmahlów, która dostarczała miastu prąd do chwili przyłączenia Warki do sieci energetycznej Zjednoczonych Elektrowni Okręgu Radomsko-Kieleckiego w 1936 r.
Władze zatroszczyły się o transport. W 1918 r. stan dróg był fatalny, drogami pełnymi dziur, wybojów i błota poruszano się wozami konnymi. Uruchomiono komunikację z Warszawą – dowóz do stacji kolei dojazdowej w Górze Kalwarii zorganizowali prywatni przedsiębiorcy. Kolejnym etapem rozbudowy i poprawy komunikacji Warki z okolicznymi miejscowościami była budowa szosy z Warki do Kozienic. Wprawdzie jeszcze w czasie wojny Niemcy zbudowali drewniany most na Pilicy (1916 r.) i szosę Warka – Góra Kalwaria ułatwiając komunikację z Warszawą, prawdziwy przełom nastąpił w latach 1931-1934, kiedy to wybudowana została szosa do Grójca i ukończono szosę do Kozienic, uruchomiona została komunikacja autobusowa. Wielkim wydarzeniem było otwarcie linii kolejowej Kraków – Warszawa, przez Warkę. Pierwszy pociąg z Radomia do Warszawy przejechał przez Warkę 25 listopada 1934 r. o godz. 13:50. Na stacji kolejowej witały go tłumy mieszkańców, organizacje i młodzież szkolna oraz delegacje miejscowych władz. Przemówienia wygłosili m. in. starosta grójecki F. Pawłowski, dr. Mulewicz, J. Pączkowski. Włączenie Warki w system dróg kolejowych Rzeczpospolitej było ważnym czynnikiem rozwoju miasta, zapewniało dopływ towarów i surowców dla wareckiego handlu i rzemiosła.
W 1924 r. wznowiła działalność Straż Ogniowa. Straż w Warce powstała w I dekadzie XX w., w okresie I wojny światowej, choć została ona członkiem Związku Floriańskiego, jej działalność napotykała wiele trudności. Podobnie w obliczu wojny z bolszewikami w 1920 r. przerwano działalność organizacyjną. W latach dwudziestych organizacją straży pożarnych zajęły się władze powiatowe. Wyposażenie było bardzo ubogie, straż posiadała: pompę skrzyniową, dwie pompy ssąco-tłoczące ręczne oraz sprzęt pomocniczy. Dopiero w latach trzydziestych zakupiono nowoczesną motopompę „Polonia”. W przededniu II wojny światowej wyposażenie wyglądało dużo bardziej okazale, obok motopompy straż dysponowała sikawką ręczną, hydronetką, wężami tłocznymi i ssawnymi, prądownicami, bosakami, toporami itp. Około 1928 r. zakończono budowę remizy przy rynku i straż mogła się tam przenieść ze starej szopy. Obok remizy powstała wspinalnia, na której odbywały się ćwiczenia. Trudnym sprawdzianem dla wareckich strażaków była akcja gaszenia pożaru 5 sierpnia 1936 r., kiedy spłonęły trzy domy mieszkalne i żydowski dom modlitwy przy ulicy Warszawskiej. Strażacy oprócz udziału w akcjach gaśniczych uczestniczyli w wielu uroczystościach patriotycznych organizowanych w mieście. W 1926 r. usypali Kopiec Powstańców 1863 r., który stał się symbolem pamięci narodowej i „elementem wareckiego obyczaju patriotycznego”.

W pierwszych latach dwudziestolecia z zapałem przystąpiono do organizowania szkolnictwa. W mieście utworzono siedmiooddziałową koedukacyjną szkołę miejską, która powstała z połączenia wszystkich wareckich szkół. Kierownikiem Szkoły Powszechnej został Jerzy Kieturakis. Funkcję prezesa Dozoru Szkolnego pełnił ks. Marceli Ciemniewski. W 1924 r. na posiedzeniu Rady Miejskiej podjęto uchwałę o przystąpieniu do budowy gmachu szkoły powszechnej o 14 salach z zapleczem sanitarnym. W latach 1927 – 1930 wzniesiono nowy budynek przy ulicy Warszawskiej. Uroczyste otwarcie szkoły nastąpiło 30 listopada 1930 r., w setną rocznicę Powstania Listopadowego. Miasto bardzo uroczyście przygotowało się do tych obchodów, domy przystrojone były flagami i zielenią, odprawiono nabożeństwo. W uroczystościach wzięli udział m.in.: starosta grójecki R. Grochowski, kurator Okręgu Szkolnego Warszawskiego G. Zawadzki, okoliczne Straże Ogniowe, przedstawiciele Straży Granicznej z Góry Kalwarii, delegacja Szkoły Podchorążych z Warszawy. Szkoła otrzymała nazwę: „7 Klasowa Publiczna Szkoła Powszechna im. Piotra Wysockiego w Warce”. W placówce, w okresie kryzysu gospodarczego na początku lat 30-tych prowadzono akcję dożywiania dzieci szkolnych. W 1933 r. zorganizowano przy szkole Koło Młodzieży Czerwonego Krzyża. Lata kolejne przyniosły dalszy rozwój wareckiego szkolnictwa. W 1928 r. powstała Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa dla młodzieży rzemieślniczej z Warki i okolic. Jej kierownictwo objął Władysław Janus, a po jego ustąpieniu Wiktor Krawczyk . W 1935 r. powstała szkoła powszechna nr 2. Jej kierownikiem został Władysław Janus. Dwa lata później rozpoczęła się budowa nowego gmachu szkoły. W Warce powstał także Uniwersytet Powszechny pod kierunkiem W. Krawczyka. Wykłady odbywały się w niedziele.
Obok oświaty w Warce rozwijała się szerzej pojęta kultura - funkcjonowały w tym okresie dwie biblioteki: miejska i Macierzy Szkolnej. Powstało też kino. Tworzone były organizacje społeczne takie jak: Liga Obrony Przeciwpowietrznej i Przeciwgazowej, Związek Strzelecki, Towarzystwo „Sokół”, Związek Rezerwistów, Koło Inwalidów Wojennych. Powstały koła Akcji Katolickiej, Chór Kościelny.
W 1927 r. przy Parafii Kościoła Rzymsko-Katolickiego powstała orkiestra dęta, jej założycielem był proboszcz – ksiądz Władysław Plewka-Plewczyński (od 1959 r. jako orkiestra „Moderato”). W 1937 r. powstało Stowarzyszenie Miłośników m. Warki na czele którego stanął Stanisław Salikier. Za cel stowarzyszenie obrało sobie pracę nad rozwojem Warki.
Okres dwudziestolecia to także rozwój sportu i rekreacji w mieście. W 1923 r. powstało w Warce Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”, które stało się zalążkiem klubu sportowego „Przebój”. Faktyczny Klub Sportowy piłki nożnej pojawił się w 1932 r. Z terenów należących do miasta wydzielono dla klubu boisko piłkarskie. Klub Sportowy piłki nożnej wziął udział w paradzie Powiatowego Komitetu Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego w Grójcu. Do dziś zachowały się wspomnienia jednego z meczów przegranego przez wareckich piłkarzy w stosunku 1:12! (mecz z około 1935 r., prawdopodobnie z Białobrzegami wspominają bracia Matlakowscy). Z okazji święta Konstytucji 3 maja w 1937 r. piłkarze wareckiego klubu zmierzyli się z technikami fabryki Lubertów.
W sierpniu 1935 r. nastąpiło otwarcie i poświęcenie przystani sportowej przy moście kolejowym, wybudowanej przez Ligę Morską i Kolonialną Dyrekcji Kolejowej Radomskiej.
W 1924 r. w mieście zaczęto wydawać pierwsze czasopismo „Gawędy Wieczorne”. Wydawcą i redaktorem tygodnika był ówczesny proboszcz wareckiej parafii ks. Marceli Ciemniewski. Pismo zawierało legendy i przekazy z dawnych czasów o charakterze moralizatorskim. W części „wiadomości bieżące” poruszało różne aspekty życia codziennego w mieście, piętnowało zepsucie moralne mieszkańców, pijaństwo, złodziejstwo, rozpustę, brak edukacji itp. Rok później Warka doczekała się pierwszej monografii. Jej autorem był ks. Marceli Ciemniewski. Wydana została pt. „Dzieje miasta Warki” w 1925 r. Do dziś jest bogatym i interesującym źródłem dotyczącym historii miasta.
Równolegle ze szkolnictwem rozwijało się harcerstwo. W latach 1930-1931 powstały drużyny harcerskie – żeńska i męska. Inspiratorem utworzenia żeńskiej drużyny im. Emilii Plater był ks. Stanisław Owczarek - prefekt szkoły powszechnej, drużynową do 1939 r. została Wanda Pajerska. Do żeńskiej drużyny należało 31 harcerek. Twórcą męskiej drużyny był druh Edward Czarnecki, z harcerzami pracowali również Karol Ratajczyk i Jan Wójcik.
„Naprzód drużyno harcerska, jako młode orle rozwiń swe skrzydła do lotu. W podniebne szlaki ideału, obowiązku i dobra kieruj swe kroki, a u kolebki historii twej niech Bóg udzieli Ci błogosławieństwa swego […]” – pisał na pierwszych kartach kroniki harcerskiej ks. S. Owczarek.
Początki były trudne, choć atmosfera w regionie i relacje z miejscowymi władzami sprzyjały rozwojowi harcerstwa. Braki sprzętu biwakowego czyniły z obozów harcerskich, organizowanych w prymitywnych warunkach, prawdziwą sztukę przetrwania. Harcerze musieli się wykazywać ogromną determinacją, hartem ducha i samodzielnością. Mimo trudności, wspólnie organizowano obozy i zloty. Działalności drużyn towarzyszył ogromny entuzjazm, chęć działania, emocje związane z przyrzeczeniem lub np. poświęceniem sztandaru, który został stworzony własnoręcznie, wspólnym wysiłkiem przez harcerki i poświęcony 19 czerwca 1932 r. Harcerze ze swoim sztandarem uczestniczyli w uroczystościach na stacji kolejowej - ostatniego pożegnania zwłok Marszałka Józefa Piłsudskiego w maju 1935 r. W 1938 r. odbył się w Warce zlot drużyn harcerskich, na który przybyło ok. 270 harcerzy z powiatu grójeckiego i starszyzna harcerska Mazowieckiej Chorągwi. W zlocie brała udział 23 Warszawska Drużyna Harcerska im. Bolesława Chrobrego (tzw. „Pomarańczarnia”). Należeli do niej późniejsi bohaterowie Szarych Szeregów i AK: Jan Bytnar (Rudy), Tadeusz Zawadzki (Zośka), Krzysztof Kamil Baczyński. Kres działalności wareckich harcerzy w II RP przyniósł wybuch II wojny światowej.

Poziom życia mieszkańców ówczesnej Warki wzrastał powoli. Warka należała do miast o charakterze rzemieślniczo-handlowym. W 1938 r. z rzemiosła i handlu utrzymywało się ponad 47 % mieszkańców, zatrudnieni w przemyśle i jako robotnicy stanowili nieco ponad 41 %, z pracy na roli żyło 10 %. Wareckie rzemiosło, na które składało się 196 warsztatów, zdominowane było przez trzy branże – tradycyjnie szewstwo (46 osób) oraz krawiectwo (40 osób) i rzeźnictwo (31 osób). Funkcjonowało sporo warsztatów stolarskich i piekarni. Wiele warsztatów rzemieślniczych prowadzili Żydzi (zegarmistrzowie, piekarze, cukiernicy, krawcy, szewcy). Przedmiotem wareckiego handlu były głównie produkty rolnicze, ogrodnicze i wyroby miejscowego rzemiosła. W mieście było 150 sklepików. W środy odbywały się jarmarki cieszące się dużym zainteresowaniem. Handlem w mieście zajmowali się głównie Żydzi. Zamożniejsi byli właścicielami hurtowni, przedsiębiorstw transportowych, biedniejsi karczm, gospód i wyszynków. Niektórzy posiadali sklepiki lub zajmowali się handlem domokrążnym. Pierwsze polskie sklepy zaczęły powstawać dopiero w końcu lat trzydziestych, zrzeszały się w Grójeckim Syndykacie Rolniczym.
Zatrudnienie w przemyśle zapewniała Fabryka Okuć Budowlanych i Odlewnia Metali - „Bracia Lubert”, założona przez Józefa i Władysława w 1891 r., zatrudniała wówczas 15 osób. Po uzyskaniu niepodległości fabryka rozrastała się dość dynamicznie - w 1922 r. jej załoga liczyła już 90 osób. Wyodrębnione zostały trzy działy: produkcyjny, narzędziowy i odlewniczy. Po problemach związanych z kryzysem, strajkach, masowych zwolnieniach (w 1935 r. zwolniono 250 osób) fabryka rozwijała się i rozbudowywała, szczególnie po przeprowadzeniu przez Warkę linii wysokiego napięcia w 1936 r., powstały nowe hale przy ul. Puławskiej. W 1938 r. zakład Lubertów zatrudniał ponad 550 osób. Produkty firmy – okucia budowlane zdobywały nagrody na krajowych wystawach w Poznaniu np. w 1929 r. Wielki Srebrny Medal i Państwowy Medal Brązowy. Opracowany i wydany przez fabrykę katalog zawierał ok. 100 produktów – różnego rodzaju detali budowlanych (zamki i klucze, klamki, zasuwy, zawiasy itp.). Produkty te zdobywały rynki polski i zagraniczny.
Niewielka grupa robotników zatrudniona były w młynie Koshmala.
Rolnictwo było bardzo rozdrobnione – w Warce było 98 zagród. Uprawiano przeważnie żyto, rzadziej pszenicę, buraki cukrowe, powoli zaczęły powstawać coraz liczniejsze sady. W mieście funkcjonowała też spółdzielnia mleczarska.

Ostatnie miesiące przed wybuchem wojny urząd burmistrza objął Henryk Jan Barkowski. Wtedy też podjęte zostały prace zmierzające do uporządkowania i poprawy wizerunku miasta. Ulica Warszawska otrzymała nowe zieleńce, zasadzone zostały drzewka. Uporządkowane zostały zbocza skarpy za ratuszem, powstały tarasy, gdzie planowano założyć winnicę.

Mieszkańcy przedwojennej Warki pamiętali o jej bohaterach. Obok Piotra Wysockiego i Władysława Kononowicza uczczono pamięć Kazimierza Pułaskiego. W czerwcu 1939 r. z inicjatywy m.in. Komitetu Budowy Pomnika P. Wysockiego pobrana została z Winiar ziemia z „miejsca urodzenia K. Pułaskiego”. Srebrna urna, do której złożona została ziemia, ufundowana była przez dyr. Jerzego Luberta. Urna wraz z aktem pobrania ziemi została wręczona historykowi, dr. Juliuszowi Stanisławowi Harbutowi, który miał zorganizować jej przewiezienie do Ameryki. Niestety, wybuch wojny zniweczył całe przedsięwzięcie.

W okresie dwudziestolecia Warka z mozołem odrabiała zaległości po zaborach. Powstało „pełnowartościowe” miasto z dużymi możliwościami dalszego rozwoju. Dziś istniejące instytucje, zespoły, organizacje, miejsca miały swój początek przed 1939 r. Niestety II wojna światowa zahamowała, a nawet cofnęła ten rozwój i trzeba było w 1945 r. zaczynać od początku. Powstaje pytanie - jaka byłaby Warka dziś, gdyby jej rozwój w latach 1918 – 1939 nie został zahamowany kataklizmem II wojny światowej?

Piotr Kupnicki
Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego

Szczegóły

Kategoria: Podstrony

Opublikowano: 17 styczeń 2023

Oferta Muzeum im Kazimierza Pułaskiego w Warce

FERIE ZIMOWE 13-26 luty 2023 r.

Muzeum czynne:

• od środy do piątku 9:00 – 16:00
• w soboty i niedziele 10:00 – 17:00

Zapraszamy do zwiedzania ekspozycji stałych z przewodnikiem i indywidulanie:
Kazimierz Pułaski i zasłużeni Polacy w USA.
Warka miasto dotknięte historią.

Wystawy czasowe dostępne podczas ferii:
Napoleon Orda. Ze zbiorów Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego – biblioteka pałacu
Ramię krzep Ojczyźnie służ. 135 rocznica powstania Sokolstwa Polskiego w Ameryce – sala wystawowa Centrum Edukacyjno-Muzealnego. Wystawa opracowana przez historyków Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej, Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego w Warce jest partnerem organizacji ekspozycji.

Zajęcia warsztatowe ze spacerami po parku*
Co zimą w starym parku piszczy?
Ptaki zimą. Dlaczego, kiedy i jak dokarmiamy ptaki? Prezentacja i spacer
Dokarmiamy ptaki zimą. Spacer po parku połączony z uzupełnieniem karmy dla ptaków w karmnikach. Ptasie obserwatorium.

Zajęcia tematyczne dla dzieci (we współpracy z instytucjami samorządu lokalnego)
Ferie w mieście – ferie w muzeum pt. Super Bohaterowie **
1. Paweł Strzelecki - „W podróż dookoła świata”
2. Ernest Malinowski - „Koleją przez Andy”

Kuratorskie oprowadzanie po wystawie czasowej „Napoleon Orda. Ze zbiorów Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego”, dedykowane dla dzieci i młodzieży pt.: Poznajmy Napoleona Ordę i jego misję***

Poza tym polecamy gościom muzeum i spacerowiczom:
Café Savannah: domowe ciasta, zimowe herbaty, aromatyczne kawy.
Muzealny sklepik z pamiątkami oraz publikacjami związanymi z działalnością muzeum.

*Zajęcia odbywają się w czwartki i piątki, dla grup minimum po 10 osób, w godz. 10.00-12.00, ilość miejsc ograniczona, zgłoszenia przyjmujemy do 10 lutego, tel. 48/667 22 67 wew.28
**Zajęcia odbywają się w środę 15 lutego oraz w środę 22 lutego, w godz. 10.00-13.00, ilość miejsc ograniczona, zgłoszenia przyjmuje Gminna Instytucja Kultury „Dworek na Długiej”, tel. 48/667 22 70

***Zwiedzanie wystawy czasowej „Napoleon Orda. Ze zbiorów Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego”, dostosowane dla dzieci i młodzieży. Oprowadza po wystawie kurator, który wprowadzi dzieci i młodzież w świat bogatej tradycji dawnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów za pośrednictwem rysowanych przez Napoleona Ordę pejzaży z zamkami, pałacami, dworami i kościołami. Specjalne zwiedzanie odbywać się będzie w czwartki w godz. 13.00-13.45. w przypadku zgromadzenia grupy min. 5-osobowej. 16 lutego - dla młodzieży ze szkół średnich, 23 lutego dla dzieci ze szkół podstawowych. Ilość miejsc ograniczona, tel. 48/667 22 67 wew.28.

Szczegóły

Kategoria: Podstrony

Opublikowano: 19 styczeń 2022

Szczegóły

Kategoria: Podstrony

Opublikowano: 26 listopad 2021

W dniach 19-20 listopada br. odbyła się w Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego w Warce konferencja naukowa „VII wieków Warki”.

Czytaj więcej...

Szczegóły

Kategoria: Podstrony

Opublikowano: 31 marzec 2022

Muzeum im. K. Pułaskiego w Warce zobowiązuje się zapewnić dostępność swojej strony internetowej zgodnie z ustawą z dnia 4 kwietnia 2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych. Oświadczenie w sprawie dostępności ma zastosowanie do strony internetowej Muzeum im. K. Pułaskiego w Warce, www.muzeumpulaski.pl .
Data publikacji strony internetowej: 2015-9. Data ostatniej istotnej aktualizacji: 2015-9.

Strona internetowa jest częściowo zgodna z ustawą z dnia 4 kwietnia 2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych z powodu niezgodności lub wyłączeń wymienionych poniżej:

• Na stronie nie zapewniono alternatywy dla treści nietekstowej,
• Udostępnione materiały wideo nie posiadają transkrypcji tekstowej, 
• Materiały wideo opublikowane na stronie nie posiadają napisów, które przedstawiają ważne informacje dźwiękowe, 
• Elementy nawigacyjne polegają na właściwościach zmysłowych, 
• Strona używa grafik aby przedstawić tekst, 
• Na stronie nie istnieją mechanizmy pozwalające na pominięcie bloków, 
• Nie zawarto tytułu opisowego strony internetowej, 
• Elementom sterującym na stronie internetowej nie towarzyszy widoczna etykieta tekstowa lub towarzyszy widoczna etykieta tekstowa niezgodna z nazwą programową, 
• Kod strony internetowej nie jest wolny od błędów.

Wyłączenia:

• mapy są wyłączone z obowiązku zapewniania dostępności,
• niektóre filmy zostały opublikowane przed wejściem w życie ustawy o dostępności cyfrowej.

Deklarację sporządzono dnia: 2021-03-31. Deklarację została ostatnio poddana przeglądowi i aktualizacji dnia: 2022-03-31

Skróty klawiaturowe

Na stronie internetowej można używać standardowych skrótów klawiaturowych przeglądarki.

Informacje zwrotne i dane kontaktowe

W przypadku problemów z dostępnością strony internetowej prosimy o kontakt. Osobą kontaktową jest Janusz Kreczmański, jkreczmanski@muzeumpulaski.pl . Kontaktować można się także dzwoniąc na numer telefonu 48 667 22 67. Tą samą drogą można składać wnioski o udostępnienie informacji niedostępnej oraz składać żądania zapewnienia dostępności.

Każdy ma prawo do wystąpienia z żądaniem zapewnienia dostępności cyfrowej strony internetowej, aplikacji mobilnej lub jakiegoś ich elementu. Można także zażądać udostępnienia informacji za pomocą alternatywnego sposobu dostępu, na przykład przez odczytanie niedostępnego cyfrowo dokumentu, opisanie zawartości filmu bez audiodeskrypcji itp. Żądanie powinno zawierać dane osoby zgłaszającej żądanie, wskazanie, o którą stronę internetową lub aplikację mobilną chodzi oraz sposób kontaktu. Jeżeli osoba żądająca zgłasza potrzebę otrzymania informacji za pomocą alternatywnego sposobu dostępu, powinna także określić dogodny dla niej sposób przedstawienia tej informacji. Podmiot publiczny powinien zrealizować żądanie niezwłocznie, nie później niż w ciągu 7 dni od dnia wystąpienia z żądaniem. Jeżeli dotrzymanie tego terminu nie jest możliwe, podmiot publiczny niezwłocznie informuje o tym wnoszącego żądanie, kiedy realizacja żądania będzie możliwa, przy czym termin ten nie może być dłuższy niż 2 miesiące od dnia wystąpienia z żądaniem. Jeżeli zapewnienie dostępności cyfrowej nie jest możliwe, podmiot publiczny może zaproponować alternatywny sposób dostępu do informacji. W przypadku, gdy podmiot publiczny odmówi realizacji żądania zapewnienia dostępności lub alternatywnego sposobu dostępu do informacji, wnoszący żądanie możne złożyć skargę w sprawie zapewniana dostępności cyfrowej strony internetowej, aplikacji mobilnej lub elementu strony internetowej, lub aplikacji mobilnej. Po wyczerpaniu wskazanej wyżej procedury można także złożyć wniosek do Rzecznika Praw Obywatelskich.

Link do strony internetowej Rzecznika Praw Obywatelskich.

Dostępność architektoniczna

1. Wejścia (pałac, Centrum Edukacyjno-Muzealne) do budynków spełniają normy szerokości.
2. W budynkach znajdują się windy, przy pałacu Pułaskich jest platforma dla niepełnosprawnych. Korytarze spełniają normy szerokości.
3. brak informacji głosowych, pętli indukcyjnych.
4. Przy zespole pałacowo-parkowym znajdują się miejsca parkingowe wyznaczone dla osób niepełnosprawnych.
5. Prawo wstępu z psem asystującym nie zostało uregulowane.
6. Brak możliwości skorzystania z tłumacza języka migowego na miejscu lub online.
7. W budynkach znajdują się toalety przystosowane dla osób niepełnosprawnych.

Aplikacje mobilne

Movi Guide, aplikacja firmy Movitech, do pobrania ze Sklepu Google Play.

Raport o stanie zapewniania dostępności

Szczegóły

Kategoria: Podstrony

Opublikowano: 03 styczeń 2022

Jeno wyjmij mi z tych oczu
szkło bolesne – obraz dni,
które czaszki białe toczy
przez płonące łąki krwi.
Jeno odmień czas kaleki,
zakryj groby płaszczem rzeki,
zetrzyj z włosów pył bitewny,
tych lat gniewnych
czarny pył.
K.K. Baczyński „Niebo złote Ci otworzę”

Komunikat specjalny nadany 1 września 1939 r. przez wszystkie rozgłośnie Polskiego Radia zaczynający się od słów „A więc wojna…” informował o przekroczeniu polskiej granicy przez wojska niemieckie.

Do Warki dotarły one 8 września 1939 r. , kiedy to do miasta wkroczyły oddziały 1 Dywizji Pancernej. Zaczęła się okupacja. Warczanie, jak również mieszkańcy okolicznych wsi podzielili los wszystkich Polaków. Ziemie polskie zostały rozdzielone między dwóch okupantów: Niemcy i Związek Radziecki. Część terenów zajętych przez Niemców wcielono do III Rzeszy, a z części wydzielono Generalne Gubernatorstwo. Ziemie, które znalazły się bezpośrednio w państwie niemieckim miały być całkowicie wynarodowione i stać się przestrzenią życiową dla Niemców. Teren Generalnego Gubernatorstwa miał być natomiast zapleczem ekonomicznym dla III Rzeszy. Warka wraz z całym powiatem grójeckim znalazła się właśnie na terenie Generalnego Gubernatorstwa. Z chwilą wkroczenia Niemców udziałem Warczan stał się codzienny terror, strach, głód i towarzysząca im niepewność jutra. Już w pierwszych tygodniach okupacji Niemcy wprowadzili szereg zarządzeń i restrykcji ograniczając prawa Polaków a jednocześnie nałożyli wiele obowiązków i powinności. Wprowadzono m.in. godzinę policyjną, która obowiązywała w nocy. Nie można było wówczas opuszczać domu pod karą śmierci. Wprowadzono racjonowanie żywności. Już na początku okupacji władze niemieckie nominowały na stanowisko burmistrza Hedwig Kosmahl, Polkę urodzoną w Westfalii, całkowicie oddaną Niemcom. Terroryzowała ona mieszkańców miasta, zwłaszcza Żydów, wymuszała łapówki, okradała ludność z żywności. Faworyzowała volsdeutschów, z których utworzyła swoją straż przyboczną. Przyczyniła się do aresztowania wareckiego proboszcza ks. Dudy - Dziewierza oraz dr Józefa Kawieckiego, który zginął w obozie koncentracyjnym.

Niemcy starali się zapewnić sobie darmową siłę roboczą. W tym celu organizowali wywózki ludności z Polski do Niemiec na roboty przymusowe. Wszyscy musieli posiadać dokumenty niemieckie tzw. kenkarty będące dowodem zatrudnienia. Ci, którzy byli zatrudnieni w zakładach potrzebnych Niemcom, mieli większe szanse na uniknięcie robót przymusowych. Wywożono osoby, które schwytano na ulicy, w nocnych obławach lub te, które musiały zgłosić się wg. przygotowanej listy. Za niestawienie się na wyjazd do Niemiec okupanci palili lub rozbierali domy, niszczyli meble, zabierali bydło lub wysyłali na roboty innych członków rodziny. Tu również wyjątkowo skrupulatnie polecenia okupantów wykonywała burmistrz Koshmal. Z czasem Polacy zorganizowali wywiad, który ostrzegał osoby zagrożone łapanką. Dzięki temu części z nich udało się uniknąć wywózki. Na szczęście dla mieszkańców Warki urzędowanie Hedwig Koshmal zakończyło się na początku 1941 r. Wówczas to starostą został Zimmerman - Niemiec, który ograniczył stosowanie terroru wobec Polaków. Na stanowisko burmistrza Warki mianował on Maksymiliana Grabowskiego, który starał się prowadzić umiarkowaną politykę lojalności wobec okupantów a od 1942 r. działał w Armii Krajowej.

Do najuciążliwszych represji wobec mieszkańców okolicznych wsi należały obowiązkowe kontyngenty żywności. Trzeba pamiętać o tym, że wówczas ludność była generalnie biedna i nierzadko nie wystarczało żywności do wykarmienia licznych przecież rodzin. Okupanci nie mieli jednak skrupułów. W wyznaczonym terminie stawiali się po odbiór wyznaczonego kontyngentu. Jeżeli wieś się nie wywiązała nakładali grzywnę.

W ramach represji ograniczono szkolnictwo. Mogły funkcjonować szkoły powszechne, w których uczono czytania, pisania i rachowania. Jeśli chodzi o szkolnictwo średnie to mogły funkcjonować tylko szkoły zawodowe. Zlikwidowano biblioteki, zarekwirowano podręczniki szkolne. Jedną z form przeciwdziałania tym decyzjom była organizacja tajnego nauczania. W związku z kolejnymi ograniczeniami wprowadzanymi przez Niemców już w grudniu 1939 r. Tajna Organizacja Nauczycielska nałożyła na szkoły powszechne obowiązek tajnego nauczania języka polskiego, historii i geografii. Nauczaniem na poziomie szkoły średniej zajęli się przedwojenni nauczyciele, którzy z pobudek patriotycznych, poczucia obowiązku i misji społecznej ale również z przyczyn materialnych, organizowali tajne komplety. Pierwsze pojawiły się już jesienią 1939 r. W Warce kierowali nimi Stanisław Marciniak i Władysław Janus. Ten ostatni kierował wspomnianą już Tajną Organizacją Nauczycielską w powiecie grójeckim. Zajmowała się ona opracowywaniem i rozpowszechnianiem instrukcji programowo oświatowych, kolportażem podręczników i tajnych broszur, udzielaniem pomocy nauczycielom. Fundusze na ten cel pochodziły z dobrowolnego opodatkowania się na ten cel pracujących w szkołach zarówno jawnych, jak i tajnych. Jednym z głównych problemów było zdobycie podręczników. Kupowano je nielegalnie w księgarniach lub antykwariatach. Część uczniów korzystała z podręczników starszego rodzeństwa, których nie oddano w czasie rekwizycji. Warto podkreślić, że do organizacji tajnego nauczania motywowała też chęć młodzieży do nauki. Sukces tej formy nauczania był możliwy dzięki dojrzałości obywatelskiej społeczeństwa. Trzeba pamiętać, ze zarówno nauczyciele, uczestnicy kompletów, jak również osoby, które udostępniały lokale do ich prowadzenia ryzykowali własnym życiem. Aby ocalić księgozbiory biblioteczne przed rekwizycją zasugerowano niszczenie ksiąg inwentarzowych i kart katalogowych, oddanie starych i zniszczonych książek oraz ukrycie lub rozdanie ludności cenniejszych egzemplarzy.

Dosyć wcześnie w Warce zaczęła kształtować się konspiracja. Na początku 1940 r. powstała Narodowa Organizacja Wojskowa (NOW). Inicjatorem był przedwojenny nauczyciel Marian Podymniak („Andrzej”). W poł 1941 r. komendantem wareckiej NOW został mianowany ppor. rez. Zbigniew Glinicki, a dowódcą 50-osobowego plutonu pchor. Józef Ruszkowski („Florian). Drugą grupę zorganizował nauczyciel Aleksander Gajewski („Maciej”). Zebrał on i zaprzysiągł ok. 25 młodych ludzi tworząc podstawy funkcjonowania ZWZ w Warce.

Jesienią 1940 r. inż. Mech. Antoni Kossobudzki i ppor. Stanisław Myszkowiec („Orzeł”), pracownicy Fabryki Okuć Budowlanych braci Lubert utworzyli organizację o nazwie „Unia”. Jej komendantem został por. rez. Czesław Mituła posługujący się też nazwiskiem Stanisław Kowalski („Ketling”). Grupa liczyła ok. 40 os. Z Warki, Gośniewic i Piaseczna. Do konspiracji należało też wielu pracowników Spółdzielni Rolniczo - Handlowej zwanej Syndykatem.

Poszczególne organizacje przyjmowały nowe osoby, kształciły swoich członków, w miarę możności gromadziły broń.
Od jesieni 1942 r. do wiosny roku następnego trwała akcja scaleniowa organizacji konspiracyjnych. Utworzona rozkazem wodza naczelnego w lutym 1942 r. Armia Krajowa podzielona była na okręgi, które z kolei dzieliły się na obwody. Jeden obwód pokrywał się zazwyczaj z granicami powiatu. Tak więc Warka weszła w skład Obwodu „Głuszec” Grójec Armii Krajowej i stanowiła ośrodek IV. Wszystkich ośrodków obwodu było IX. Komendantem ośrodka Warka został wiosną 1943 r. S. Kowalski („Ketling”). Aresztowany przez gestapo w Gośniewicach, został zastrzelony podczas próby ucieczki. Kierownictwo ośrodka przejął wówczas jego zastępca por. Stanisław Myszkowiec („Orzeł”), a od połowy 1943 r. komendę objął Józef Ruszkowski („Florian”). Jednym z zadań ośrodka było gromadzenie broni, którą zdobywano na okupantach lub kupowano (oczywiście nielegalnie). Stosunkowo duża ilość broni zgromadzona przez żołnierzy ośrodka Warka pozwoliła na podjęcie szeregu działań przeciw okupantowi, a także na prowadzenie szkoleń. Ponadto pracownicy Fabryki Okuć Budowlanych wykonywali brakujące lub uszkodzone elementy broni zgromadzonej przez partyzantów. W 1943 r. wyprodukowano w fabryce dwa prototypowe miotacze ognia. Niestety nie przeszły one pozytywnie prób i nie podjęto ich produkcji na większą skalę. Zadeklarowano natomiast wyprodukowanie kilkunastu egzemplarzy pistoletów typu Sten. Została przygotowana dokumentacja techniczna i za zgodą właściciela fabryki Jerzego Luberta, na nocnych zmianach rozpoczęła się produkcja elementów pistoletu. Niestety broni nie udało się zmontować ponieważ do linii Wisły dotarł front i utworzono przyczółek warecko - magnuszewski a Niemcy zaczęli ewakuację fabryki.

W wareckim ośrodku funkcjonowała Wojskowa Służba Kobiet. Jej członkinie wykonywały elementy oporządzenia wojskowego, przygotowywały paczki do obozów jenieckich w Niemczech, gromadziły lekarstwa i środki opatrunkowe. W ramach WSK Irena Plater z Pilicy zorganizowała 20 osobową żeńską drużynę sanitarną.

Na terenie Warki powołano 4 sekcje Wojskowej Służby Ochrony Powstania. Kierował nimi Franciszek Stolarski. W okresie największego rozkwitu czyli w pierwszym kwartale 1944 r. ośrodek IV Armii Krajowej Obwodu „Głuszec” Grójec liczył 400 członków a około 100 osób nie należących do organizacji czynnie ją wspierało. Na jesieni 1944r. teren Ośrodka IV znalazł się w strefie działań wojennych. Tym samym działania konspiracyjne stały się niemożliwe, wobec czego Komendant Obwodu „Głuszec” Grójec zadecydował o rozwiązaniu ośrodka ( rozkaz z dnia 10.11.1944 r.) .

Warka jak większość małych miasteczek środkowej i wschodniej Polski zamieszkana była w dużej mierze przez ludność żydowską. Przed wojną ich odsetek stanowił ok. 40% ludności. Wkrótce po zajęciu miasta naziści zaczęli represjonować Żydów tak samo jak w innych częściach Polski. W 1940 r. zostało utworzone getto. Po kilku miesiącach, dokładnie 21 lutego 1941 r. Niemcy całą ludność żydowską wyprowadzili na dworzec kolejowy, skąd pociągami wywieźli ich do getta w Warszawie. Zdecydowana większość tych ludzi zginęła później w obozie zagłady w Treblince. Udało się przeżyć tylko nielicznym, którzy korzystając z pomocy życzliwych ludzi ukrywali się do czasu zakończenia okupacji.

Jednym z najtragiczniejszych epizodów dla mieszkańców Warki była „krwawa Niedziela” tj. 25 lipca 1943 r. Wówczas to Niemcy mszcząc się za zabójstwo dwóch warczan podejrzewanych o współpracę z gestapo, zamordowali 12 osób. Dokonali tego wg. przygotowanej wcześniej przy współpracy volksdeutschów listy zawierającej nazwiska kilkudziesięciu osób z różnych warstw społecznych. Wyciągnęli z domów i zamordowali na ulicy 12 osób. Nie wszyscy zginęli od razu, ale rannym nie pozwolono udzielić pomocy. Zwłoki leżały na ulicach do południa. Potem pozwolono je zabrać i urządzić skromne pochówki. Dalszym mordom zapobiegła interwencja starosty z Grójca. Zaistniałe wydarzenia spowodowały szok wśród mieszkańców miasta. Część osób, których nazwiska znajdowały się na niemieckiej liście, wyjechała z Warki. Podczas „krwawej niedzieli” zginęli: Barkowski Henryk (l. 44, burmistrz Warki), Wyrzykowski Zbigniew (l. 46), Wrzesiński Jan (l. 39), Skrzypczak Michał (l. 37), Chodecka Wacława (l. 51), Kierszniewska Antonina (l. 43), Zychowicz Leokadia (l. 64), Zychowicz Władysław (l. 38), Narecka Marianna (l. 60), Narecki Tadeusz (l. 21), Narecka Eugenia(l. 23), Gardasiewicz Paweł (l. 44).

Innym wydarzeniem, które na zawsze zmieniło oblicze miasta i pozostało w pamięci mieszkańców, były walki o przyczółek warecko - magnuszewski i związana z nimi ewakuacja miasta. Walki rozgorzały w sierpniu 1944 r. Niemcy przygotowywali się do nich poprzez zaminowanie części miasta i podpalenie drewnianych zabudowań na Ostrówku co miało im dać widok na to co dzieje się na drugim brzegu rzeki. 26 sierpnia o godz. 8 rano okupanci zarządzili ewakuację. W ciągu dwóch godzin wszyscy mieszkańcy miasta i okolicznych wsi mieli opuścić swoje domy. Trzeba pamiętać, że większość z nich nie posiadała żadnego środka transportu, ponieważ wcześniej konie, a tym bardziej samochody, zostały zarekwirowane. Zdezorientowani ludzie zabierali więc tylko podręczny dobytek udając się w nieznane i nie mając pojęcia kiedy i czy w ogóle będą mogli wrócić do swoich domów. Wszystkimi drogami na zachód ciągnął tłum ludzi. Kobiety otoczone gromadkami dzieci, nierzadko z najmłodszymi na rękach, mężczyźni z tobołkami podręcznego dobytku na plecach szli w nieznane pozostawiając swój dobytek i niezebrane plony na polach. Wg. wspomnień Floriana Ruszkowskiego pomimo niepewności i widma czekającej ich nędzy, ludzie szli w ciszy i skupieniu. Nie rozpaczali. Mieli nadzieję, że wkrótce ich gehenna się skończy. Zakwaterowano ich w głębi powiatu grójeckiego, najczęściej w stodołach i budynkach gospodarczych. Niedożywieni, bez podstawowych wygód sanitarnych, często padali ofiarami chorób np. czerwonki.

W Warce natomiast, po wysiedleniu, Niemcy rozpoczęli rabunek i niszczenie mienia. Codziennie z miasta wyjeżdżały samochody z dobytkiem ruchomym oraz elementami drewnianymi budynków, których później używano do budowy umocnień lub po prostu palono. Trzeba tu też wspomnieć, że wśród rabujących byli również Polacy, którzy chcieli dorobić się na ludzkiej krzywdzie. We wrześniu 1944 r. Niemcy zaczęli wywozić do Rzeszy wyposażenie Fabryki Okuć Budowlanych. Na szczęście Jerzemu Lubertowi udało się ich przekonać do przewiezienia maszyn do Piotrkowa i tym samym pozostały one w Polsce.

Mieszkańcy mogli wrócić do Warki w styczniu 1945 r. to co tu zastali było przerażające. Całkowicie zniszczone miasto, zaminowany teren, brak jakichkolwiek perspektyw. Po niektórych z okolicznych wsi zostały tylko sterczące kominy. Mimo to wracali, żeby być u siebie. Zaczęła się walka o przetrwanie i odbudowę domów.

Słowniczek:
Kenkarta - inaczej karta rozpoznawcza, dokument obowiązujący na terenie Generalnego Gubernatorstwa, wprowadzony zarządzeniem Hansa Franka w październiku 1939r. Do posiadania kenkarty zobowiązani byli wszyscy mieszkańcy GG powyżej 15 roku życia niebędący Niemcami
„na wysiedleniu”- określenie stosowane na czas i miejsce pobytu ludności podczas ewakuacji Warki w okresie VIII 1944 - I 1945 r. na tyle mocno wpisało się w pamięć osób, które je przeżyły, że stało się dla nich cezurą czasową
Volksdeutsche- przed wojną określenie to stosowano do ludności pochodzenia niemieckiego zamieszkałej poza granicami Niemiec nieposiadającej niemieckiego ani austriackiego pochodzenia, w czasie II wojny światowej określano tak ludność wpisaną na niemiecką listę narodowościową tzw. volkslistę, nie będącą obywatelami III Rzeszy

Elwira Zawadzka
Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego

Szczegóły

Kategoria: Podstrony

Opublikowano: 04 listopad 2021

„Nowe nastają czasy, niestety, aż nadto prozaiczne czasy: jakiś wewnętrzny niepokój trawi społeczeństwo ludzkie i odwraca je od rzeczy idealnych i podnioślejszych ku rzeczom poziomym, materialnym i ziemskim”.

„Przeżywamy czasy niezwykłe, coś się na świecie zepsuło: rozlała się wśród społeczeństwa szerokim potokiem niesłychana dotąd nienawiść. Tworzą się różne wzajemnie się zwalczające partje: brat występuje przeciwko bratu… że doprawdy, patrząc na to co się dzieje, człowiekowi i żyć już nie miło. Nienawiścią przejęci ludzie błotem obrzucają naszą przeszłość, co gorsza są już tacy, co tchną nienawiścią do własnej ojczyzny i do swoich rodaków”.

Słowa te napisał ksiądz Marceli Ciemniewski w latach dwudziestych ubiegłego wieku we wstępie do „Dzieje miasta Warki” i w słowie wstępnym do pierwszego numeru „Gawęd Wieczornych”. Minęło prawie sto lat od wydania tej publikacji, a słowa te stają się niestety w naszych czasach coraz bardziej jakże aktualne i prawdziwe. Kim był ksiądz Marceli Ciemniewski – wizjonerem czy wnikliwym obserwatorem swoich czasów, a jednocześnie „gorliwym kapłanem, żarliwym patriotą, miłośnikiem Warki”?

Okres przełomu wieków, aż do lat dwudziestych ubiegłego wieku był w Polsce, Europie i na świecie bardzo burzliwy. Rozwój ruchu komunistycznego i powstanie na przełomie wieków partii komunistycznych w Rosji i w Królestwie Polskim, klęska Rosji w wojnie z Japonią (1904 – 1905), rewolucja w Rosji i jej echa w Polsce (1905), wreszcie I wojna światowa i niszcząca pożoga niespotykana dotąd w Europie jej towarzysząca oraz rewolucja październikowa w Rosji, której konsekwencją było powstanie ZSRR, pierwszego w świecie państwa komunistycznego, odzyskanie niepodległości i walka o granicę II RP (1918 – 1920), budowa nowego państwa i trudności jej towarzyszące m. in. hiperinflacja i reforma walutowa (1924). Wszystkie te wydarzenia w stopniu większym lub mniejszym odbiły się echem lub bezpośrednio dotyczyły Warki, małego biednego miasteczka nad Pilicą, którego lata chwały dawno już przeminęły. Proboszczem parafii wareckiej św. Mikołaja Biskupa w tym okresie był ks. Marceli Ciemniewski. Funkcję tą objął w 1897 r. i sprawował ją aż do śmierci w 1927 r.

Ród Ciemniewskich herbu Prawdzic wywodził się z Ciemniewa - małej wioski nad rzeczką Soną, nieopodal Ciechanowa na północnym Mazowszu. Protoplastą rodu był Jakub z Gołymina, wojewoda mazowiecki (II poł. XVI w.) zwany także Jakubem z Ciemniewa.

Marceli Melchior Baltazar urodził się w Warszawie 3 stycznia 1862 r., rodzicami byli Eugeniusz i Honorata z Janczewskich. Ojciec był nauczycielem przedmiotów filologiczno-historycznych w Łomży, potem wykładowcą w warszawskich gimnazjach i na Uniwersytecie Warszawskim na Wydziale Filologiczno-Historycznym jako znany i uznany „profesor-starożytnik”. Zainteresowania historią połączył z pasją do języków obcych, których opanował aż 12!. Marceli miał pięcioro rodzeństwa ( wśród nich był utalentowany Manswet, matematyk i Michał, prawnik). Nauki początkowe odbywał w rodzinnym domu. Wtedy zapewne kształtowało się jego zamiłowanie do historii, szacunek dla tradycji. Po ukończeniu gimnazjum wstąpiłd o seminarium Duchownego. W wieku 22 lat otrzymał święcenia kapłańskie i został wikariuszem w Szymanowicach, wsi nad Prosną w jednym z powiatów w zachodniej części guberni kaliskiej.

W 1885 r. został przeniesiony do Studzieńca k/Mszczonowa. Mieścił się tu zakład dla małoletnich przestępców pod opieką Towarzystwa Osad Rolnych i Przytułków Rzemieślniczych. Był to pierwszy na ziemiach polskich „poprawczak”, pewnego rodzaju eksperyment wychowawczy (otwarty w 1876 r.). Ks. Marceli stanął na czele filialnej parafii, do której należał kościółek pw. św. Stanisława Kostki, patrona młodzieży. Pełnił funkcję kapelana i z powodzeniem prowadził działalność duszpastersko-wychowawczą. Pozostał tam przez 10 lat. Współpracował z wieloma dyrektorami. Jednym z nich był Władysław Skłodowski, ojciec przyszłej noblistki Marii. W zakładzie wychowankami była młodzież z biednych, głównie wiejskich rodzin, zwykle byli to analfabeci deklarujący wiarę katolicką, ale najczęściej nie znający pacierza i nie umiejący się przeżegnać. Trafiali do ośrodka w głównej mierze za przywłaszczenia i kradzieże. Ksiądz Marceli resocjalizował ich od podstaw: uczył pisać i czytać, uczył ich pacierza. Prowadził wykłady, które były formą pogadanki, gawędy o życiu codziennym, o rodzinie, o samodoskonaleniu się, o potrzebie modlitwy, o życiu wśród ludzi i sąsiadów. Młodzi ludzie obok nauki uczyli się pracy w gospodarstwie rolnym, poznawali tajniki wielu rzemiosł: ciesielstwa, kowalstwa, krawiectwa, stolarstwa, szewstwa itp. Ksiądz Ciemniewski jako nauczyciel, ale także jako kapelan i spowiednik znał swoich wychowanków dogłębnie. Była to dla niego ogromna porcja wiedzy i doświadczenia z dziedziny psychologii i socjologii. Po latach, kiedy został już proboszczem w Warce potrafił wykorzystać to doświadczenie wnikliwie analizując społeczeństwo wareckie i problemy mieszkańców miasta.

Proboszczem w Warce został 4 lutego 1897 r. Jak wyglądała wówczas Warka? Na przełomie wieków Warka była nieco ponad 5-tysięcznym miastem, przed wybuchem I wojny światowej liczba mieszkańców wzrosła do prawie sześciu tysięcy (5940 w 1910 r.). Po zakończeniu wojny, u progu dwudziestolecia liczyła 4306 mieszkańców (1921 r.). W okresie tym największą grupą wyznaniową byli Żydzi – w 1921 r. stanowili 50,5 procent społeczeństwa (2176 ), na drugim miejscu byli katolicy (1944), pozostali to ewangelicy (175). W mieście znajdowało się 306 budynków. Warka była niewielkim ośrodkiem handlu i rzemiosła obsługującym najbliższą okolicę.

Ks. Ciemniewski od początku swojej pracy w nowej parafii dał się poznać jako gorliwy kapłan i troskliwy gospodarz. W latach 1900 – 1914 zajął się restauracją podupadłego kościoła parafialnego. Kościół z zewnątrz zyskał nowy wygląd, został nieco podwyższony i ozdobiony wieżyczką zakończoną sygnaturką. Wymieniono organy, zbudowano murowany chór. Na arkadzie przedzielającej główną nawę, w miejscu zdjętego krucyfiksu powstało malowidło przedstawiające Matkę Boską z Dzieciątkiem. Autorem dzieła był artysta Jan Wojtasiak (1871 – 1926), mający swój warsztat w Warce. On też był twórcą dwóch figur - św. Mikołaja i św. Jana Chrzciciela w starym renesansowym ołtarzu oraz dwóch bocznych ołtarzy: św. Mikołaja i św. Anny. Kaplica św. Barbary otrzymała polichromię. Skarpa wzgórza kościelnego została wzmocniona, a cały teren otoczony murem z czterema kapliczkami. Proboszcz planował poświęcić je patronom kościołów istniejących niegdyś w Warce.

Ks. Marceli Ciemniewski dzielił obowiązki proboszczowskie z pracą twórczą. Zaraz po objęciu probostwa został jednym z czołowych publicystów „Przeglądu Katolickiego” (1863 – 1939). Jego publikacje wpisywały się w ówczesny program czasopisma, którego celem była: „obrona świętej wiary naszej przeciwko napaściom sofistów nowożytnych i pomaganie w podtrzymywaniu umysłowej naszych czytelników jedności z życiem całego Kościoła Bożego”. Pisał także do innych periodyków m.in. do tygodnika „Myśl Katolicka”. Współpraca z „Przeglądem Katolickim” zaowocowała wydaniem w 1914 r. w serii „Biblioteczka Katolicka” dwóch utworów księdza Ciemniewskiego – jasełka „Noc Bożego Narodzenia” i „Trafiła kosa na Kamień”. W 1906 r. ukazała się praca Ciemniewskiego wydana w formie broszury pod wymownym tytułem „Kiedy nastąpi Koniec Świata” – swego rodzaju wizja epoki schyłku świata. Inspiracją dla kapłana do napisania tej książki były wnioski wyciągnięte z obserwacji wydarzeń z przełomu wieków i początku XX w. Masowo powstające ruchy socjalistyczno – komunistyczne, rewolucja w Rosji i jej echa, docierające nawet do Warki w postaci socjalistów, którzy „nawiedzili też i nasze miasteczko ze swoim czerwonym sztandarem, a to w celu werbowania dla siebie zwolenników”- jak pisał. Były dla niego zagrożeniem dla Kościoła i powodowały odstąpienie od wiary katolickiej. „Nie chcę zbyt nad socjalizmem w mej książeczce się rozwodzić, gdy bowiem zniknie zepsucie obyczajów, sam przez się wkrótce upadnie”. Jednak to właśnie socjalizm wg księdza był największym zagrożeniem dla świata. Wskazywał też inne znaki mówiące o zbliżającym się końcu świata m.in. wojny i klęski elementarne (trzęsienia ziemi, wybuchy wulkanów). Źródłem, do którego się odwoływał była Biblia, a szczególnie Nowy Testament.
W 1908 r. ks. Marceli został kanonikiem Kapituły Metropolitarnej Warszawskiej. Przyznanie tej godności było dowodem uznania dla jego 11-letniej działalności jako proboszcza parafii, troski o kościół, a także twórczości publicystycznej. Było to ogromne wyróżnienie, bowiem został przyjęty do elity duchowieństwa diecezjalnego warszawskiej archidiecezji. W 1910 r. Księdza Ciemniewskiego spotkało kolejne wyróżnienie – został delegatem Kapituły Metropolitarnej Warszawskiej do Kolegium Duchownego w Petersburgu. Kolegium to stworzone zostało przez cara w celu podporządkowania sobie i kontroli Kościoła Katolickiego na terenie zaboru rosyjskiego. Delegatem był do 1913 r., podczas jego trzyletniej nieobecności parafią w Warce zarządzał ks. Piotr Wojtkiewicz.

Rok 1914 przyniósł do Warki wojnę światową. Dla mieszkańców nastał trudny okres – pobory do wojska, niedobory żywności, rekwizycje. Społeczeństwo potrzebowało pomocy. Wychodząc naprzeciw potrzebom ksiądz Ciemniewski stanął na czele Komitetu Opieki nad Rodzinami Powołanych do Wojska, który po nawiązaniu współpracy z Komitetem Obywatelskim m. Warszawy został przemianowany na Miejscowy Komitet Obywatelski w Warce. Obok księdza Marcelego w Komitecie działali m. in.: dziedzic Winiar, hrabia Wojciech Rostworowski, wikary ks. Teofil Aranowski, J. Lubert. Komitet prowadził szeroko zakrojoną działalność społeczną: zorganizowano szkoły, ochronkę dla dzieci, założono jadłodajnię, udzielano zapomóg pieniężnych, uruchomiono ambulatorium, przeprowadzono szczepienia przeciwko ospie, usprawniono handel. Aktywność ks. Ciemniewskiego na polu społecznym została zauważona i decyzją władz rosyjskich został odznaczony Orderem św. Anny II klasy.

Odzyskanie przez Polskę niepodległości oznaczało nowe wyzwania. Najpierw obrona granic nowoutworzonego państwa, potem jego organizacja i spojenie z trzech odrębnych zaborów. Wojna polsko-sowiecka w 1920 roku była ogromnym wysiłkiem dla polskiego narodu, była sprawdzianem dla patriotyzmu Polaków. Wojsko i państwo potrzebowały wsparcia w tej decydującej chwili. Powołany został Obywatelski Komitet Obrony Państwa, w wielu powiatach i gminach powstawały jego regionalne oddziały. W lipcu 1920 r. powołany został Obywatelski Komitet Obrony Państwa Powiatu Grójeckiego, który nadzorował komitety gminne. Aktywny udział w komitecie gminy Warka wziął ks. Marceli Ciemniewski.

Oprócz działalności na gruncie społecznym ks. Marceli dostrzegał ogromną rolę edukacji. Kilka lat po objęciu parafii ocalił resztki cennego pofranciszkańskiego księgozbioru. Kiedy przyszło wezwanie od zarządu guberni do ujawnienia katalogu biblioteki (w celu konfiskaty) proboszcz znając specyfikę rosyjskiej biurokracji najzwyczajniej w świecie odpisał urzędnikom, że „Przy kościele pofranciszkańskim biblioteki nie ma”. Taka „bumaga” urzędnikom wystarczyła i biblioteka ocalała. W 1913 r. powstała biblioteka parafialna, która służyła głównie dzieciom i młodzieży. Składała się z tysiąca kilkuset książek, niestety mocno zniszczonych, z braku środków nie była uzupełniana. W czasie wojny ks. Marceli prowadził szkołę i ochronkę, które mieściły się przy kościele pofranciszkańskim. Proboszcz wygłaszał tu „zajmujące pogadanki pouczającej treści z dziatwą warecką, która pod formą zajmujących powiastek ma sobie wpajane zasady uczciwego, moralnego i bogobojnego życia”. W 1924 r. pełnił funkcję prezesa Dozoru Szkolnego w Warce, choć był przeciwnikiem szkoły koedukacyjnej. Miał plany utworzenia własnej szkoły o charakterze wychowawczo-naukowym oraz „budowy gmachu szkolnego według wymagań nowoczesnych (…) kilka wiorst od niego (miasta) za Pilicą”.

Gorący patriotyzm, żarliwa wiara i miłość do Warki księdza Ciemniewskiego zmaterializowały się w postaci pierwszej monografii Warki, którą ks. Marceli wydał w 1925 r. p.t.: „Dzieje miasta Warki”. „Pragnąłem jedynie, aby przynajmniej te szczupłe posiadane przezemnie wiadomości, tyczące się dziejów tego starożytnego grodu mazowieckiego, nie zaginęły, tymbardziej, że dziś przy ogólnej u nas o kawałek chleba trosce coraz bardziej idą w niepamięć dawne podania, a nawet dokumenty piśmienne, tyczące się wieków minionych” – pisał autor o pobudkach jakie skłoniły go do napisania „dziełka”. Praca nie jest historycznym, naukowym opracowaniem, ma charakter wartko płynącej gawędy przedstawiającej dzieje Warki od czasów pogańskich, aż do współczesnych autorowi. Mimo, że praca nie zawiera przypisów ani bibliografii, z tekstu można się zorientować, że ks. Marceli opierał się na różnorodnych źródłach. Wykorzystał publikacje już wydane (m.in. W. H. Gawareckiego), źródła drukowane (kodeksy), źródła rękopiśmienne (akta lustracji, dokumenty władców), informacje o znaleziskach z okolic Warki czy wreszcie podania, opowieści i relacje świadków. Narracja prowadzona barwnym językiem, czasem patetycznym, czasem humorystycznym, bogactwo faktów, informacji, anegdot sprawia, że nawet dziś lektura „Dziejów…” to wielka przyjemność. Ks. Ciemniewski, jak słusznie zauważył Remigiusz Matyjas „Stworzył przewodnik po dziejach miasta, a zarazem podstawę, na której następnie budował się warecki ruch regionalny i krajoznawczy”. Od pierwszego i jedynego wydania książki minęło prawie sto lat, coraz mniej pozostało dobrze zachowanych egzemplarzy. Szkoda, bo „Dzieje miasta Warki” powinny znajdować się w domu każdego mieszkańca Warki. Miejmy nadzieję, że w stulecie wydania książka doczeka się wznowienia… Dziś można ją przeczytać w wersji elektronicznej na stronach polskiej biblioteki cyfrowej Polona.

Ks. Marceli Ciemniewski był autorem, redaktorem i wydawcą pierwszego czasopisma ukazującego się w Warce. 3 sierpnia 1924 r. ukazał się pierwszy numer „Gawęd Wieczornych”, bo tak nazywała się ta gazetka. Ukazywała się co tydzień, zawsze w niedzielę, liczyła cztery strony, cena egzemplarza wynosiła 40 groszy. W 1924 r. ukazały się 22 numery. O powodach utworzenia tygodnika pisze ksiądz w Słowie wstępnym: „Serca karmione nienawiścią z natury swej muszą coś nienawidzieć – chcę więc wydawać pismo, któreby sercom dawało zdrowy pokarm, nauczyło je kochać, to co godne miłości. Sądzę, że tym pokarmem zdrowym będą budujące opowiadania z dziejów zwłaszcza ojczystych, one porwą za sobą serca naszego ludu, one mu pokażą czar i piękno cnoty, one go nauczą kochać swój naród i ojczyznę – serca karmione w ten sposób nie będą zdolne do nienawiści”. Gazetka zawierała nie tylko moralizatorskie podania i przypowieści. Stałą jej część stanowiła rubryka „Wiadomości bieżące”, w której autor „Gawęd Wieczornych” pod przybranym pseudonimem - raz to był stary „Marcin Gderała”, innym razem wścibski „Bartłomiej Nochal” - często polemizując z samym sobą, komentował bieżącą rzeczywistość oraz piętnował i wyśmiewał przywary wareckiego społeczeństwa. Tematów nie brakowało. Na pierwszy plan wysuwało się wszechobecne pijaństwo („wódkochlapstwo” jak mówił Gderała). Piętnowane było odchodzenie od wiary i religii, złodziejstwo, lenistwo, rozpusta, brak wychowania dzieci i młodzieży, przeklinanie, hazard (gra w trzy karty), nieuctwo, kłamstwo, brak skromności w ubiorze u dziewcząt i kobiet. Dostało się nawet piłkarzom za zbyt odważny strój. Autor na łamach gazetki wydał swego rodzaju wojnę magistratowi. Otwarcie, choć pod pseudonimem krytykował władze miasta za brud panujący w mieście i na miejskim targowisku, za smród wydobywający się z „dołka” na placyku Abendowej, za rozwożenie odpadków z miejskiej rzeźni (Szlachtuza) na okoliczne pola, za dziurawy most i nieremontowaną szosę, za brudną chorągiew w dniu 3 maja, za brak jadłodajni bez pijaństwa i wrzasków, za świnie spacerujące po ul. Senatorskiej. Kolejnym „bieżącym” tematem byli Żydzi, którzy w latach dwudziestych stanowili w Warce większość. Z racji zajęć, których się najczęściej podejmowali nazywani byli przez ks. Marcelego „groszmacherami”. W nieco żartobliwy sposób Marcin Gderała przedstawia lokalną społeczność żydowską. Karczma niezbyt czysta, karczmarz zaniedbany, sklepikarz stosujący nie zawsze przejrzyste zasady handlu itp. Zasadna krytyka prowadzona była, jak to sam autor pisał, dla dobra samych Żydów i prowadzonych przez nich interesów. Rubryka „Wiadomości bieżące” pisana była językiem pełnym humoru. Osoby, które występowały w tekstach nosiły zabawne przydomki np.: Jacek Włóczypięta, Jacek Tataraczek, Maciej Skrobimiska, Icek Pucpomader, Szmul Pomidor czy Abramek Chuderlawer. W każdym numerze znajdowały się zagadki, a ich rozwiązania zawierał następny numer. Zagadnienia poruszane w „Gawędach” składają się na opis życia codziennego mieszkańców ówczesnej Warki i są dziś niezwykle cenną i barwną kartą z dziejów miasta.

„Dzieje miasta Warki” – historyczna opowieść i „Gawędy Wieczorne” – lokalna publicystyka o charakterze moralizatorskim ukazały się u schyłku życia kapłana. Są podsumowaniem działalności ks. Marcelego Ciemniewskiego, syntezą jego myśli, postaw, działań i pragnień. Widzimy gorącego patriotę wykazującego przywiązanie do historii i tradycji narodu, żarliwej wiary kapłana – pasterza pragnącego ustrzec przed złem swoje owieczki – wiernych, wielkiego miłośnika Warki pragnącego ocalić od zapomnienia prastare podania, legendy, wspomnienia.

Ks. Marceli Ciemniewski zmarł 28 marca 1927 r.. Spoczywa na wareckim cmentarzu. Mieszkańcy Warki pamiętają o swoim proboszczu. Jego imię nosi Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna. W kościele Matki Bożej Szkaplerznej w 150. rocznicę urodzin, 115. rocznicę objęcia parafii i 85. rocznicę śmierci odsłonięto pamiątkową tablicę. W 2013 r. Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego wydało książkę Remigiusza Matyjasa „Ks. Marceli Ciemniewski 1862-1927. Świat z przełomu epok”.

Podtytuł książki R. Matyjasa brzmi „Świat z przełomu epok”. Rzeczywiście, wydarzenia na świecie i w Polsce, procesy i zjawiska dotyczące społeczeństwa wskazywały, że kończy się stary świat i nadchodzi nowy. Zdaniem ks. Marcelego działo się to zbyt szybko, zbyt drastycznie, za bardzo pochopnie i bezrefleksyjnie. Wskazywał i punktował zagrożenia jakie niesie za sobą nowy świat odchodzący od moralności chrześcijańskiej i katolickiej. Z perspektywy naszych czasów nasuwa się przekonanie, że trafnie je ocenił. Problemy świata, który piętnował kapłan pozostały, a co gorsze pojawiły się nowe… Rodzą się pytania – czy dziś żyjemy u progu nowej epoki?, czy potrzebni są odważni ludzie tacy jak warecki proboszcz?

Piotr Kupnicki

Słowniczek:

Diecezja ( z grec „dioikesis” – zarządzać domem, sprawowanie zarządu) – biskupstwo, jednostka administracyjna w kościołach chrześcijańskich podległa biskupowi. Archidiecezja to diecezja, której ordynariuszem jest arcybiskup. Diecezje zazwyczaj są zgrupowane w metropolie. Metropolia to prowincja kościelna obejmująca kilka diecezji oraz archidiecezję, od której najczęściej przejmuje nazwę.

Kanonik łac. canonicus – wczesnośredniowieczna nazwa duchownych żyjących przy katedrach. Obecnie kapłan uhonorowany tą godnością za szczególne zasługi dla kościoła lokalnego, zobowiązany do sprawowania określonych obrzędów liturgicznych wraz z innymi kanonikami lub miejscowym biskupem. Zwykle kanonik to członek wspólnoty kapłanów (kapituły) związanej z katedrą lub kolegiatą.

Kapituła – organ kolegialny (łac. collegalis- zbiorowy, należący do wspólnoty) w Kościele Katolickim złożony z duchownych.

Kolegiata - (łac. collegium – zgromadzenie równoprawnych urzędników) – kościół niebędący katedrą, przy którym istnieje kapituła kanoników.

Szczegóły

Kategoria: Podstrony

Opublikowano: 08 marzec 2022

Solidarni z Ukrainą – Muzeum w Warce zaprasza!

Солідарні з Україною — Музей у Варці запрошує!

Солідарні з Україною — Музей у Варці запрошує!

Музей ім. Казімєжа Пуласького у Варці сердечно запрошує громадян України відвідати постійну експозицію та тимчасову виставку. Музей відчинений від середи до п’ятниці о 9.00 – 16.00 та у вихідні в годинах 10.00 – 17.00
Тут ви дізнаєтеся про долю Казімєжа Пуласького — солдата, який у XVIII столітті воював з російськими військами за незалежність Польщі та віддав життя в ім’я захисту права на свободу американського народу. Тут ви зустрінетеся і з іншими поляками, які емігрували з країни протягом століть і воювали на різних фронтах за свободу польського народу. На сучасній мультимедійній експозиції ви відкриєте історію Варки — невеличкого містечка з великою історією.
Щодня запрошуємо вас на прогулянку музейним парком, оази спокою, де можна почути голоси природи. Парк відчинено о 7.00 – 21.00 (вхід до парку безкоштовний)

Важливе:

• Останній вхід до музею дозволено за годину до його зачинення.
• Громадяни України, які у касі пред’являть документ, що підтверджує громадянство та в’їзд на територію Польщі після 24 лютого 2022 року (чи статус біженця) мають право на безкоштовний вхід до музею ім. Казімєжа Пуласького у Варці до 30 червня 2022 року
• Вже доступний додаток аудіопровідник музеєм «Movi Guide» українською мовою, для безкоштовного встановлення на смартфони. Додаток можна безкоштовно завантажити через інтернет польською, англійською та українською мовами. (деталі у касі)

Solidarni z Ukrainą – Muzeum w Warce zaprasza!

Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego w Warce serdecznie zaprasza obywateli Ukrainy do zwiedzania ekspozycji stałej oraz wystawy czasowej. Muzeum czynne jest od środy do piątku w godz. 9.00 - 16.00 oraz w weekendy w godz. 10.00 - 17.00

Poznają tu Państwo losy Kazimierza Pułaskiego – żołnierza, który w XVIII w. walczył z wojskami rosyjskimi w obronie niepodległości Polski i oddał życie w imię obrony prawa do wolności narodu amerykańskiego. Spotkają tu Państwo również innych Polaków, którzy na przestrzeni wieków emigrowali z kraju i na różnych polach walczyli o wolność narodu polskiego. Na nowoczesnej ekspozycji multimedialnej odkryją Państwo historię Warki – niewielkiego miasta z wielką historią.

Codziennie zapraszamy na spacery po muzealnym parku, oazie spokoju, w której można wsłuchać się w odgłosy przyrody. Park czynny jest w godz. 7.00 – 21.00 (wstęp do parku jest bezpłatny)

Ważne:

• ostatnie wejścia do Muzeum realizowane są na godzinę przed jego zamknięciem
• obywatele Ukrainy, którzy w kasie biletowej okażą dokument potwierdzający obywatelstwo i wjazd na teren Polski od 24 lutego 2022 r. (lub też status uchodźcy) mają bezpłatny wstęp do Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego w Warce do 30 czerwca 2022 r.
• Jest już dostępna aplikacja audioprzewodnika po Muzeum „Movi Guide” w języku ukraińskim instalowana bezpłatnie na smartfony. Aplikację można pobrać bezpłatnie przez Internet w wersji polskiej, angielskiej i ukraińskiej. (szczegóły w kasie biletowej).

Centralny magazyn pomocowy „Warka dla Ukrainy”

- sala gimnastyczna Szkoły Podstawowej nr 1 (wejście i wjazd od ul. Wysockiego – przy przystanku autobusowym),
ul. Warszawska 24, 05-660 Warka

Powiatowy punkt pomocy w Grójcu

Zespół Szkół imienia Armii Krajowej "Głuszec"
ul. Piotra Skargi 12, 05-600 Grójec

 #PomagamUkrainie